Zamek Krzyżtopór w świętokrzyskim Ujeździe był największą budowlą pałacową w Europie przed powstaniem Wersalu. Całość zamku wybudowano na planie pięcioboku. Cztery wierzchołki zakończono wieżami obronnymi. Budową zamku kierował architekt Wawrzyniec Senes, natomiast fundatorem był Krzysztof Ossoliński.
Mówi się o nim “zamek inny niż wszystkie”. Od 2018 roku ma status pomnika historii.
Obecnie na terenie zamku odbywają się różne atrakcje oraz pokazy grup rekonstrukcyjnych. W tym roku tj. 2021 pokazy zostały nieco ograniczone ze względu na panujące obostrzenia sanitarne. Ciekawą atrakcją jest możliwość nocnego zwiedzania oraz zwiedzanie piwnic, które nie są oświetlone.
Ta imponująca budowla powstała w latach 1627–1644. Miała tyle okien ile dni w roku (365), cztery wieże jak 4 pory roku, 12 sal (jak 12 miesięcy) oraz tyle pokoi ile tygodni (52).
Pięć ramion budowli odzwierciedlało: 1) 5 zmysłów człowieka: smak, słuch, dotyk, węch i wzrok; 2) 5 żywiołów: ziemia, woda, wiatr, ogień, światło; 3) 5 światów: fizyczny, eteryczny, astralny, mentalny, duchowy.
To pałac i forteca w jednym. O lokalizacji budowli zdecydowało źródło wody.
Pałac był niszczony podczas potopu szwedzkiego oraz przez wojska rosyjskie ok. 100 lat później.
Na bramie wjazdowej zamku są dwie płaskorzeźby: krzyż i topór. Zamek niewątpliwie zachwyca swoją formą i zaprasza do długich spacerów.
Na koniec zwiedzania można udać się w podziemia zamku, gdzie w sympatycznej kawiarence można napić się ciepłej kawy, herbaty, bądź zjeść lody lub ciastko. Z pewnością zamek jest miejscem dobrym na wycieczkę, zwłaszcza w czasach pandemii ze względu na zwiedzanie na otwartej przestrzeni.